korte chronologie van Frederiks leven

1194 26 december.

Frederik wordt geboren in Jesi (Ancona). Volgens de legende vindt de bevalling publiekelijk plaats, op het marktplein, om geruchten van een schijnzwangerschap de kop in te drukken: Constance van Altavilla was over de 40 toen zij Frederik kreeg en haar huwelijk met Hendrik VI was al acht jaar kinderloos gebleven.

1196 november.

Frederik wordt gedoopt als Rogerius Federicus in San Ruffino in Assisi. In dezelfde kathedraal en in hetzelfde doopvont waar ook Franciscus werd gedoopt.

1197.

Frederiks vader, keizer Hendrik VI, sterft onverwacht aan buikloop. Frederik wordt door zijn moeder naar Sicilië gehaald.

1198 17 mei.

Frederik wordt in Palermo gekroond tot Koning van Sicilië. Onverwachte dood van Constanza van Altavilla; op driejarige leeftijd is Frederik nu wees en begint aan een ongebruikelijke, hectische jeugd.

1201 1 november.

Mislukte poging tot kidnapping van Frederik door de Duitse legerleider Markwaard van Annweiler.

1208.

Koning Philipp van Zwaben (oom van Frederik) wordt vermoord; Otto IV wordt koning en later keizer.

1208

Frederik wordt meerderjarig. Einde van het regentschap van de paus.

1209

Huwelijk met Constance van Aragon. Frederik onderdrukt een opstand van Siciliaanse baronnen.

1211

Geboorte van zijn oudste zoon, Hendrik VII.

1212

Op uitnodiging van de Duitse keurvorsten onderneemt Frederik de riskante tocht naar Duitsland. Frederik komt enkele uren eerder dan Otto IV aan in Konstanz. Eerste hofdag in Hagenau. Ontmoeting in Vaucouleurs met de zoon van koning Philip August van Frankrijk. Eerste (niet rechtsgeldige) koningskroning in Frankfurt.

1213

Uitvaardiging van de Gouden Bul van Eger: vergaande rechten voor kerkelijke instanties.

1214

Slag bij Bouvines. Frederik is hierbij de grote winnaar - al is hij te laat om er zelf aan deel te nemen. Zijn grote tegenstrever (Otto IV) wordt verslagen door de Fransen en verliest allengs terrein. 

1215 25 juli.

Kroning in Aken en kruisvaartgelofte. Herbegraving van het gebeente van Karel de Grote. Geboorte van Enzio (moeder: Adelheid van Urslingen)

1216

Constance reist met Hendrik VII naar Duitsland en voegt zich bij Frederik. Hendrik wordt voorgesteld aan de Duitse keurvorsten. Eerste ontmoeting met Hermann van Salza, grootmeester van de Duitse Orde en Frederiks belangrijkste diplomaat en onderhandelaar.

1220

Frederik wordt in Rome gekroond tot Keizer van het Heilige Roomse Rijk. Hendrik VII is in Duitsland achtergebleven als toekomstig Duits koning. Na de keizerskroning keert Frederik, samen met Constance, na acht jaar afwezigheid terug naar Sicilië.

1221

Frederik, terug in Palermo, omringt zich met geleerden en kunstenaars. Begin van de Siciliaanse School en van herziene wetgeving.

1222

Begin van lange en moeizame strijd tegen de opstandige Saracenen op Sicilië. Dood van Constance van Aragon op het hoogtepunt van de Saracenenveldtocht. Deportatie van de Saracenen naar het vasteland waar zij in Lucera grote autonomie krijgen.

1223

Onderhandelingen met paus Honorius III over Frederiks kruistocht. Frederik weet uitstel te bedingen.

1224

Frederik sticht - tot verbijstering van de Kerk - in Napels de eerste staatsuniversiteit.

1225

Nieuwe onderhandelingen over de kruistocht. Opnieuw uitstel. Frederik hertrouwt met Yolande van Brienne en wordt daardoor Koning van Jeruzalem. De wonderlijke geleerde Michael Scotus krijgt een betrekking aan het hof. Eerste ontmoetingen met Bianca Lancia. Opnieuw uitstel van de kruistocht tot uiterlijk 1227 op straffe van excommunicatie. Eerste onderhandelingen met sultan al-Kamil en het begin van een langjarige, respectvolle en vriendschappelijke verhouding met de sultan.

1226

Ontmoeting met en begunstiging van de grote wiskundige Leonardo Fibonacci, die zijn volgende boek aan Frederik opdraagt.  

1227

Paus Honorius III wordt opgevolgd door Gregorius IX - een van Frederiks meest verbitterde tegenstanders. Frederiks lang uitgestelde kruistocht gaat opnieuw niet door. Dit keer is ziekte de oorzaak. Door de epidemie in de vertrekhaven Bari wordt ook Frederik zelf ernstig ziek. Hij is nog nauwelijks onderweg of hij moet de tocht afbreken. Maar in Rome is het geduld op. Frederik wordt (voor het eerst) in de ban gedaan.

1228

Dood van Yolande van Brienne (17 jaar), kort na de geboorte van haar zoon Koenraad. Frederik vertrekt alsnog op kruistocht. In het Heilig Land wordt hij aanvankelijk als redder begroet. Maar het enthousiasme van o.a. de Tempeliers vermindert snel wanneer vanuit Rome strikte instructies komen dat aan de geëxcommuniceerde keizer geen enkele ondersteuning geboden mag worden.

1229

Wapenstilstand, verdere onderhandelingen en verdrag met sultan Al-Kamil. Frederik behaalt een ongehoord onderhandelingsresultaat: vreedzame overgave door de moslims van o.a. Jeruzalem. Intocht van Frederik in Jeruzalem en eigenhandige kroning. Zijn strategie van diplomatie en onderhandelingen met de moslims - in plaats van bloedige strijd tegen hen te voeren - is de Kerk een gruwel en wordt verontwaardigd van de hand gewezen. In Sicilië wordt vanaf de preekstoelen het gerucht verspreid dat Frederik in Palestina is omgekomen. Pauselijke huurlegers vallen het Rijk binnen. Frederik keert haastig terug naar Sicilië en stelt orde op zaken.

1230

Verdrag van San Germano: vredesverdrag met de Kerk, persoonlijke ontmoeting met Gregorius IX en opheffing van de ban. Frederik begint met het schrijven van De arte venandi cum avibus, het Vogelboek. Bianca Lancia bevalt van een dochter.

1231

Constituties van Melfi: onder leiding van Petrus de Vinea, Frederiks vertrouweling en kanselier, wordt een groot, samenhangend stelsel van wet- en regelgeving uitgevaardigd. Contouren van Sicilië als modelstaat en verlicht despotisme als ideale staatsvorm. Verwijdering van de Kerk. Mislukte hofdag in Ravenna en nu ook geleidelijke verwijdering van zoon Hendrik VII, die in Duitsland zelf zijn koers wenst te bepalen.

1232

Geboorte van Manfred (moeder: Bianca Lancia)

1234

Hendrik VII maakt het nu echt te bont: hij verbindt zich met Frederiks grootste vijanden, de steden van de Lombardische Liga in Boven-Italië.

1235

Frederik trekt met groot gevolg - maar zonder leger - naar Duitsland om orde op zaken te stellen. Berechting en afzetting van Hendrik VII, die wordt veroordeeld tot levenslange opsluiting. Huwelijk van Frederik met Isabella van Engeland. Opzienbarende berechting en rehabilitatie van de joden van Fulda: Frederik organiseert een groot, internationaal proces en ontzenuwt alle kwalijke geruchten.

1236

Verdere verslechtering van de verhoudingen met de steden van de Lombardische Liga. Veldtocht tegen Boven-Italië. Koenraad gekozen tot nieuwe koning van Duitsland.

1237

Slag bij Cortenuova. Frederik behaalt een verpletterende overwinning op de steden van de Lombardische Liga. De daarop volgende vredesonderhandelingen mislukken: de steden weigeren een vernederende, onvoorwaardelijke overgave.

1238

Opnieuw oplopende spanningen in verhoudingen met de Kerk, die nu steeds onomwondender partij kiest voor de Lombardische steden.

1239

Frederik voor de tweede keer in de kerkelijke ban. Op precies dezelfde dag sterft zijn vriend en steronderhandelaar Hermann van Salza.

1240

Opdracht tot de bouw van Castel del Monte. Frederik trekt op tegen Gregorius IX maar breekt zijn veldtocht af als de bewoners van Rome op het eind van een dramatische processie onverwacht toch de kant van de bedreigde paus kiezen. Voorbereidingen voor een speciaal concilie om Frederik af te zetten.

1241

Frederiks vloot overvalt in de Tyrreense Zee de Pauselijke vloot: in een klap worden alle kardinalen gevangen genomen. Het concilie is daarmee van de baan. Frederik trekt opnieuw op naar Rome om definitief af te rekenen met Gregorius IX en hem persoonlijk in handen te krijgen. Als Frederik voor de muren van Rome staat, sterft de paus. Frederik heeft geen andere keus dan zich terug te trekken. Het kiezen van een nieuwe paus verloopt dramatisch en gruwelijk (het eerste conclaaf in de geschiedenis). De nieuwe paus sterft al na 17 dagen en de Pauselijke Stoel blijft anderhalf jaar onbezet. Uit angst voor Frederik durven de kardinalen (voor zover niet gevangen) geen nieuwe paus te kiezen. Isabella van Engeland sterft in het kraambed.

1243

Innocentius IV wordt tot nieuwe paus gekozen en bevestigt terstond de excommunicatie van Frederik.  

1244

Onderhandelingen met de Kerk over het beëindigen van de ban. Net voordat het verdrag gesloten zal worden, knijpt paus Innocentius IV er tussenuit en vlucht naar Lyon.

1245

Concilie van Lyon: Frederik wordt (voor de derde keer) geëxcommuniceerd en voor afgezet verklaard. Pogingen van Frederik om tot een vergelijk te komen, zijn op niets uitgelopen. Van de uitspraak van het concilie trekt Frederik zich niets aan.

1246

Een, door de Kerk op touw gezette, samenzwering tegen Frederik wordt net op tijd ontdekt. De verraders worden op gruwelijke wijze gestraft. Dood van Bianca Lancia, met wie Frederik op haar sterfbed trouwt.

1247

Frederik trekt opnieuw op tegen de Lombardische steden. Frederik slaat het beleg op voor Parma en bouwt voor de muren van de stad een triomfantelijk houten legerkamp, Vittoria.

1248

Bij een plotselinge uitbraak wordt Vittoria, de keizerlijke legerstad, bij verrassing ingenomen en verwoest. Frederiks eerste en enige militaire nederlaag, die vooral afbreuk doet aan zijn onoverwinnelijke imago. Kronen, goud, sieraden worden buitgemaakt. Frederiks eigen pronkexemplaar van het Vogelboek gaat verloren.

1249

Opnieuw wordt een samenzwering tegen Frederik ontdekt. Een van de verraders blijkt Petrus de Vinea te zijn, Frederiks alter ego, kanselier en ooit meest getrouwe dienaar. Frederik ontsnapt op het nippertje aan een moordaanslag. Petrus de Vinea komt op huiveringwekkende manier aan zijn eind.

1250 13 december.

Na een korte ziekte, sterft Frederik in het jachtslot Castel Fiorentino.